چَرخ ابزاری است گِرد که کاربردهای گوناگون دارد؛ ولی نخستین و مهم‌ترین کاربرد آن کاهش اصطکاک و تسهیل حرکت است. چرخ از مهم‌ترین اختراعات انسان است که در هزاره چهارم پیش از میلاد در سرزمین باستانیِ سومر ساخته شد.
اگر بخواهیم یکی از مهم‌ترین اختراعات بشر را نام ببریم، چرخ قطعا یکی از آن‌هاست! با ظهور چرخ خیلی از امور تسهیل شده و جنگ‌ها نیز بهتر و راحت‌تر از قبل انجام می‌شد؛ اما خب بحث ما چرخ نیست!
با اختراع خودرو، بشر توانست گام مهمی در توسعه و رشد صنعت بردارد. خب این چرخ به مرور زمان پیشرفته شد، یعنی از سنگ و چوب گذر کرده و امروز به‌جایی رسیده که یک خودروی فرمول وان از چرخ‌های فوق سبکی استفاده می‌کند که به شدت دوام داشته و عمر بالایی دارند.
اما ربط این تاریخچه کوتاه به حوزه آپشن خودرو در کشور ما چیست!
پیکان
بگذارید کمی به سال‌های دور بازگردیم، زمانی که ایران خودرو یا همان ایران ناسیونال سابق اقدام به مونتاژ خودروی پیکان یا همان هیلمن هانتر کمپانی در حال ورشکستگی روتس انگلیس کرد! از همان سال‌ها، یعنی 1346 روند مونتاژ خودروهای تاریخ گذشته و مربوط به شرکت‌های ورشکسته در کشورمان آغاز شد. البته خب پیکان آن زمان شرایطش به مراتب از برخی خودروهای امروز بهتر بود.
در روز ۲۵ اردیبهشت سال ۱۳۸۴ پس از گذشت ۳۸ سال و تولید ۲ میلیون و ۲۹۵ هزار دستگاه، تولید پیکان متوقف شد و آخرین پیکان تولیدی به موزه فرستاد شد! اگر بخواهیم شرایط تولید این خودرو را کمی مرور کنیم، می‌بینیم که پیکان در مدل‌های مختلفی اعم از کارلوکس، دولوکس، جوانان، استیشن، پیکان پژویی، وانت، تاکسی، پیکان اتومات و نهایتا پیکان 1600 انژکتوری در ایران مونتاژ و وارد خیابان‌ها شد!
خب آرام‌آرام وارد بحث جذاب آپشن در صنعت خودروی کشور می‌شویم، آن روزها به دلیل مشکلات فراوانی که کشور پس از انقلاب و سپس جنگ تحمیلی با آن دست و پنجه نرم می‌کرد، کسی از این صنعت توقع بالایی نداشت و همین که محصولی به نام پیکان تولید و با قرعه کشی به مردم تحویل داده می‌شد، خود باعث ارضای نیازهای مردم در آن شرایط می‌گشت.
پیکان جوانان
پیکان پژو
پیکان وانت
اما به مرور و با پایان دهه 1370 شرایط کشور تغییر کرد و قشر جوان توقعات بیشتری از این صنعت پیدا کردند. به خاطر دارم که در همان سال‌ها، ایران خودرو دست به حرکات خارق العاده‌ای زده و اقدام به دست‌کاری پیکان می‌نمود.
استفاده از فرمان و کیلومتر پژو بر روی پیکان، یکی از مهم‌ترین خلاقیت‌های مهندسین آن زمان ایران خودرو به شمار می‌رفت. دقیق یادم نیست چه سالی بود اما بین سال‌های 75 یا 76 برای اولین بار زمزمه‌هایی از تولید پیکان با ترمز دستی وسط به گوشمان خورد!
وای بر ما! چه شده است؟ مگر می‌شود آن ترمز دستی سفت و بدقواره سمت چپ پیکان را به وسط کنسول منتقل کرد؟! چه حس غریبی! در آن زمان البته هنوز کره و ژاپن و چین و… خودروهایی به عظمت فعلی را نداشتند و قطعا بارویت این چنین خلاقیتی، گریبان چاک می‌کردندی!
چندی بعد، داخل کیلومتر این خودرو بالاجبار محبوب ایرانیان نیز، امکاناتی اضافه شد، افزوده شدن چراغ کمربند که با بستن کمربندهای جلو خاموش می‌شد یکی از این تغییرات مهم محسوب می‌شد.
البته بعدها، ایران خودرو ولخرجی را نیز تمام کرده و پیکان‌هایی را در اواخر عمر تولیدش عرضه داشت که از داخل سقف‌ها موکت شده و چراغ‌های معروف گرد از وسط سقف به قسمت جلو انتقال داده شده بود!
حال شما سوار محصولی بودید که یک موتور انژکتوری 1600 داشت (با آن صدای ویز ویز معروفش که آخر یادم نیست چرا باید آن صدا این‌قدر واضح شنیده می‌شد)، فرمانی پژویی داشت و از کیلومتری پژویی نیز استفاده می‌کرد، خب قطعا همه چیز برای عشق و حال جوانان ایرانی فراهم شده بود که ناگهان تصمیم به توقف تولید این محصول نیمه وطنی لوکس گرفته شد!
حتما آن جمله معروف جرمی کلارکسون در مورد پیکان را شنیده‌اید، وی می‌گفت طراح این خودرو قطعا تنها نگاهی که به یک ماشین داشته است همین بوده! یک فضای مربعی شکل، 4 چرخ زیر آن و استفاده از چراغ‌هایی بزرگ در جلو! مضحک‌ترین حالت موجود…
سمند
با ظهور سمند، این خودروی فوق ملی نگاه‌ها به سمت صنعت خودروی سازی کمی عوض شد (اندازه یک پیکسل) اما چیزی که مهندسین و طراحان داخلی از خودروی تولیدی فراگرفته‌اند، با دیدگاه عمومی و بین‌المللی در این حوزه کاملا متفاوت است. البته باید بگوییم که این محصول، نسبت به برادر بزرگ و ناتنی اش یعنی پژو 405 امکانات بیشتر و به روز تری داشت، اما خب آن پژو 405 محبوب تولید سال 1987 بود! در مورد پلتفرم، طراحی و … سمند هم حرفی نداریم که بگوییم!
به خاطر دارم که در آن سال‌ها، سیستم سخنگوی سمند، یکی از عجیب‌ترین و پیشرفته‌ترین آپشن‌هایی بود که در تاریخ خودروسازی کشور بر روی یک محصول استفاده شده بود، حال بماند که اکثر خریداران پس از یک یا دو هفته استفاده، آن‌را به کل قطع کرده و ترجیح می‌دادند که آن بانوی خوش صدا کلا ساکت باشد! ( البته ایران خودرو چند سالی هست که خودش نیز قید این سیستم سخنگو را نیز زده است)
حتما آن لطیفه جالب آن دوران را به خاطر دارید که اگر با سمند به سرعت 160 کیلومتر در ساعت برسید، آن خانم خوش صدا می‌گوید، این است خودروی ملی!
خب، سمند رسما فاقد هرگونه آپشنی بود، در واقع محصولی بود که از 4 چرخ تشکیل شده و یک شاسی نیز بر رویش سوار شده بود! حال برای حرکت قطعا نیاز به یک موتور هم داشته که این عمل به خوبی انجام شده است!
کمی بعد ایران خودرو با تولید سمند LX یا سمند سال نشان داد که اگر بخواهد، به‌راحتی می‌تواند مرزهای طراحی را جا به جا کند و چراغ‌های عقب را کمی تغییر بدهد!
اما آپشن یعنی چه؟
همه ما معنای لغوی کلمه آپشن را می‌دانیم، با جست‌وجویی ساده به این معانی بر می‌خوریم: گزین، گزینش، انتخاب، حق انتخاب، هوده گزینش، آزادی گزینش، حق خرید یا فروش یا اجاره، راه، اختیار، خصیصه اختیاری !
خب پر واضح است که با این معانی در صنعت خودروی کشور، نمی‌توانیم هیچ توضیحی ارایه دهیم. تاکنون در مورد صنعت خودروسازی کشور زیاد صحبت کرده‌ایم، از هنرنمایی آنها در رونمایی از دنا پلاس گرفته تا هزینه طراحی مجدد پژو +206 و معرفی مجدد آن با نام پژو 207 صندوق دار و …
در تمام دنیا، محصولات روز کمپانی‌های تولید کننده خودرو، در مدل‌های مختلفی تولید می‌شود که برخی از آپشن‌ها به صورت پیش‌فرض بر روی همه آنها وجود دارد، و برخی دیگر به معنای واقعی آپشن به راحتی توسط خریداران قابل انتخاب است. در واقع آپشن ها مواردی هستند که نبود آنها ضرری به خریدار وارد نساخته و در واقع راننده جهت آسایش بیشتر خود با صرف هزینه ای بیشتر و البته منطقی نسخه ای دیگر از خودرو را در اختیار می‌گیرد. وجود مدهای مختلف رانندگی در خودروهای دارای گیربگس اتوماتیک، استفاده از رنگ‌های مختلف روکش چرمی خودرو، رنگ خودرو در محصولات دو رنگ، اضافه شدن کیت‌های اسپرت به بدنه، بهره‌گیری از برخی فناوری های روز بر روی سیستم ترمز و … را می‌توان از آپشن‌های محصولات روز خارجی دانست؛ اما پس از حدود 50 سال، خودروسازی یا بهتر بگوییم مونتاژ خودرو، ایران خودرو و سایپا هنوز پس از استفاده از ترمزهای abs، فرمان هیدرولیک، چراغ های مه شکن و یا حتی ایموبلایزر که برخی از آنان را به اجبار پلیس بر روی محصولات خود اضافه کرده اند، به خود اجازه می‌دهند تا این تجهیزات ساده را به عنوان آپشن در کاتالوگ‌های‌شان استفاده نمایند.
اگر بخواهید خودروی خارجی و به‌روزی را خریداری کنید، حتما در هنگام مقایسه با رویت آپشن‌های متفاوت قطعا گیج شده و نمی‌دانید چه کار کنید، ولی در ایران شما همین الان اگر دنا پلاس را در کنار پیکان گذاشته و مقایسه کنید، قطعا آن حالت گیجی به شما دست نخواهد داد؛ تازه شاید پیدا شوند خریدارانی که همین الان هم پیکان را مجددا انتخاب نمایند.
با روند فعلی، باید بارها خدا را شکر کنیم که این دو خودروساز هر از گاهی تصمیم می‌گیرند که با صرف هزینه‌های میلیاردی چراغ جلو یا عقب محصولشان را تغییر داده و مثلا سانروف را به خودروی خود اضافه کنند. در غیر این صورت هنوز باید پراید کره‌ای و پیکان و رنو 5 را در خیابان ها می‌دیدیم!
حتما تاکنون اسم آپکو را شنیده‌اید، یکی از شرکت‌های زیر مجموعه ایران خودرو که اقدام به نصب آپشن‌های روز خودرو بر روی محصولاتش می‌کند! کافی است سری به سایت‌شان بزنید، کفی خودرو، پاور ویندوز، قالپاق، شمع پایه بلند و… جز مهم‌ترین آپشن‌های این مجموعه به شمار می‌رود! حالا اگر ناگهان دلتان بخواهد یک مولتی مدیای چینی بسیار ساده و البته ضعیف را روی خودروی خود ببندید، باید نزدیک به 1.5 میلیون تومان هزینه کنید تا از مانیتوری استفاده کنید که سال‌هاست بر روی ساده‌ترین خودروهای تولیدی در دنیا استفاده می‌شود.
جالب است، وقتی مسئولین تصمیم گرفتند سمند را وارد ناوگان تاکسیرانی کشور کنند، تصمیمات عجیبی برای آن گرفتند! مثلا ساعت دیجیتالی درون کنسول را برداشتند! خب علتش کاملا واضح است، یک راننده زحمتکش تاکسی مگر چه قدر پول داده که ساعت دیجیتالی هم بخواهد! اصلا ساعت مگر مهم است؟! البته احتمالا حذف این آپشن فوق لوکس، حدود 1000 تومان سود را از هر دستگاه برای مسئولین در پی داشته است!
اولین بار که درون یک خودروی جک جی5 نشستم، در قسمت بالای آینه فضایی را مشاهده کردم که با فشردن آن دیدم که حالتی دریچه مانند باز شد که جای گذاشتن و نگهداری عینک است! به حال خودم تاسفی خوردم، اگر همین کار را تولید کنندگان عزیز کشورم انجام داده بودند، علاوه بر 1 میلیون تومانی که بر روی قیمت خودرو می‌رفت، حتما یک کلیپ تبلیغاتی جداگانه هم در مورد اینکه این فضای مفید نگهداری عینک چه قدر می‌تواند روی تولید ناخالص ملی هم اثر بگذارد، می‌ساختند!
یادش به خیر، زمانی پیکان‌ها از داخل، فضایی را بر روی سقف داشتند که از آن یک جعبه دستمال کاغذی آویزان می‌کردند! قدیمی‌ترها حتما یادشان هست؛ چه قدر جای این قسمت بر روی دنا پلاس خالی است!
اما ربط چرخ به آپشن
سال‌ها پیش، یکی از دوستان عزیزم یک دستگاه سپند 2 داشت؛ با این خودرو چه‌ها که نمی‌کرد! هر از گاهی که با هم صحبت می‌کردیم و بحث خودرو و فناوری‌های روز می‌شد، به شوخی صبحت‌هایی بین ما رد و بدل می‌شد که واقعا فکر نمی‌کردم روزی به واقعیت بپیوندد!
آن زمان پیش خود می‌گفتیم روزی ایران خودرو و سایپا در تبلیغ‌های خود عنوان می‌کنند:
محصول جدید ایران خودرو، دارای 4 چرخ با لاستیک همراه با بهترین نوع باد موجود در ایران که برای رفاه هم‌وطنان درون این چرخ‌ها دمیده شده است!
یا اینکه در سری جدید محصولات ما، به‌جای نیمکت برای شما از صندلی‌هایی باروکش پارچه استفاده کرده‌ایم تا راحت‌تر باشید!
وقتی مسئولین عزیز سایپا، متوجه می‌شوند که می‌شود رینگ‌های اصلی سراتو را با قالپاق‌هایی با همان طرح جایگزین کنند، به راحتی می‌توان نوع نگاه را متوجه شد! بالاخره شاید در پس این تصمیم، هزینه نهایی سراتو برای مسئولین این کمپانی مونتاژکار بزرگ حدود 1 میلیون تومان ارزان‌تر تمام شود.
حال که به روند آپشن گذاری و هزینه‌های تولید خودروهایی تکراری و تاریخ گذشته در صنعت خودروسازی کشور نگاهی می‌کنم، متوجه می‌شوم که آن زمان بیراه هم رویا سازی نمی‌کردیم؛ در واقع با حمایت‌هایی که از این دو غول مونتاژکار خاورمیانه می‌شود، همین که محصولات با چراغ‌های دارای LED و سانروف عرضه می‌شود باید روزانه سه بار قبل و بعد از وعده‌های غذایی، در درگاه خداوند به روح عزیزان پایه‌گذار این دو مجموعه درود بفرستیم و از آنان تشکر کنیم که به ما اجازه می‌دهند محصولات 30 سال پیش دنیا را با قیمت‌های روز و پس از منتظر ماندن چند ماهه استفاده کرده و با کمک آنها به سوی بهشت رهسپار شویم!
منبع : چرخان
جالب بود,تا تهش خوندم.تشکر