شهر مسجد سلیمان در فاصله 1030 کیلومتری تهران واقع شده است. مسجد سلیمان از شهرهای مهّم صنعت نفت در استان خوزستان بشمار می‌رود. طبق کاوش‌های باستان‌شناسی ، آثار کهن مربوط به زندگی غارنشینی و دوران ماقبل تاریخ در این شهرستان کشف شده است و گفته می‌شود که در همین مکان هوشنگ پیشدادی با دو سنگ چخماق شعله آتش را کشف کرده است. مسجد سلیمان در زمان کیانیان ، عیلامی‌ها ، مادها ، پارس‌ها ، سلوکیان ، اشکانیان و ساسانیان اهمیّت فراوان داشت. مسجد سلیمان همچنین زادگاه (چیش‌پش) پارسی بوده است. نزدیک شهر کنونی مسجد سلیمان محل آتشکده بزرگی از عهد اشکانی و ساسانی برجای مانده است. در قرون وسطی این ناحیه به نام (تُلغُر) نامیده می‌شد که پس از بازدید پهلوی اوّل از این اثر تاریخی درسال 1303 خورشیدی بنا به پیشنهاد وی و تصویب مجلس شورای ملی در سال 1305 خورشیدی به مسجد سلیمان تغییرنام یافت و امروزه به یکی از شهرستان‌های آباد و صنعتی استان خوزستان تبدیل شده است.
مسجد سلیمان را شاید بتوان اولین شهر پارسی در خوزستان و جنوب باختر ایران نامید. این منطقه در 145 کیلومتری شمال شهر اهواز قرار دارد و نام آن برگرفته از تختگاه تاریخی سر مسجد و آتشکده است. در دوره عیلام احتمالا جزیی از ایالات سیماش بوده است. بعدها به واسطه ضعف عیلامیان مسکن پارسیان شده و در دوره هخامنشیان با نام پارسومانش شناخته شده است. آثار به جا مانده از این ناحیه حداقل به هزاره پانزدهم پیش از میلاد برمی‌گردد. مسجد سلیمان مرکز تحولات شگرفی در عرصه اقتصاد ایران بوده است که از آن می توان پالایشگاه بی‌بی‌یان (قدیمی ترین پالایشگاه نفت در ایران و خاورمیانه) اشاره نمود. صفه سر مسجد، بردنشانده، چهارطاقی سیم بند در اندیکا، قلعه های لیت و بردی در اندیکا، نقش برجسته های بی‌شمار و بازرفت، قبرستان انگلیسی ها و ارامنه، چاه شماره یک، پالایشگاه، شهر بنوار، بقعه امام‌زاده شاه ابوالقاسم، بقعه امام‌زاده بابااحمد و بقعه هفت شهیدان از جمله مهمترین دیدنی های شهرستان مسجد سلیمان به شمار می‌آیند.
مکان های دیدنی و تاریخی - مسجد سلیمان:
صفه سر مسجد، بردنشانده، چهارطاقی سیم بند در اندیکا، قلعه های لیت و بردی در اندیکا، نقش برجسته های‌بی‌شمار و بازرفت، قبرستان انگلیسی‌ها و ارامنه، چاه شماره یک، پالایشگاه، شهر بنوار، بقعه امام‌زاده شاه ابوالقاسم، بقعه امام‌زاده بابااحمد و بقعه هفت شهیدان از جمله مهمترین دیدنی های شهرستان مسجد سلیمان به شمار می‌آیند.
صنایع و معادن - مسجد سلیمان:
علاوه بر صنعت نفت که سبب گسترش تاسیسات نفتی در این منطقه شده است کارخانه‌های متعدد دیگری از جمله کارخانه گوگرد سازی، کارخانه تانک سازی و کارخانه تصفیه شکر از نیشکر را نیز می توان در این ناحیه نام برد. عمده ترین معادن این شهرستان نفت، گچ و سنگ های ساختمانی هستند.
کشاورزی و دام داری - مسجد سلیمان:
کشاورزی در این منطقه به صورت دیمی و آبی انجام می‌شود. عمده‌ترین محصول کشاورزی مسجد سلیمان گندم و جو بوده و قسمتی از این منطقه را مزارع دیم گندم و جو تشکیل می دهد.
مشخصات جغرافیایی - مسجد سلیمان:
مسجد سلیمان با 9/6327 کیلومتر مربع مساحت، در شمال خاوری استان خوزستان واقع شده و مرکز آن شهر مسجد سلیمان است. این شهرستان از شمال به استان چهارمحال و بختیاری و دزفول، از خاور به استان چهارمحال و بختیاری و شهرستان ایذه، از باختر به شهرستان های شوشتر و اهواز و از جنوب به شهرستان رامهرمز محدود می‌شود. شهر مسجدسلیمان با 6/27 کیلومتر مربع مساحت در 150 کیلومتری شمال خاوری اهواز بین 31 درجه و 59 دقیقه ی پهنای شمالی و 49 درجه و 17 دقیقه ی درازای خاوری نسبت به نصف النهار گرینویچ قرار دارد و بلندی آن از سطح دریا 260 متر برآورد شده است. رودخانه کارون از این شهرستان می‌گذرد و آب و هوای آن گرم و مرطوب است.
راه آسفالته اصلی به سوی شمال باختری و از آن جا به سوی جنوب باختری به درازای 135 کیلومتر تا اهواز و راه آسفالته فرعی به سوی جنوب خاوری تا مرکز شهرستان رامهرمز به درازای 102 کیلومتر از جمله راه های دسترسی به این ناحیه هستند.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی - مسجد سلیمان:
آثار و بقایای یک پرستش‌گاه قدیمی که قبلا به گفته گیرشمن به دوره های پیش از ساسانیان مربوط است، در این شهر که قبلا مردم بومی آن را مسجد سلمان یا سلیمان می گفتند موجب شد که این شهر مسجد سلیمان نام گذاری شود. این شهرستان در سده های وسطی«تلغر» نامیده می شد و این نام به سرزمینی گفته می شود که از کنار رودخانه کارون تا زمین های خاوری چشمه نفت امتداد داشت. در این ناحیه، قسمت بالایی آن را«ترک دز» و پایین تر را «مسجد سلیمان» می خواندند. بلوک تلغر در قدیم سرزمین آبادی بوده و روستاهایی داشته است. یاقوت می گوید که در حوالی ایذه ( احتمالا مسجد سلیمان فعلی) آتشکده ای بوده که تا زمان هارون الرشید فروزان بوده است. شرکت نفت «دارسی» بنای شهر مسجد سلیمان را درسال 1906 شروع کرد و چون اولین حفاری ها در این منطقه ایران به نفت رسید مرغوبیت آن توجه شرکت را جلب کرده و شروع به ساختن راه ها و کندن چاه های دیگر نمودند وخانه های زیادی را برای کارکنان اروپایی، هندی و ایرانی بنا کردند. چون کار در آن جا فراوان شد مردم بسیاری از هر سو به این منطقه آمده و این سرزمین رو به توسعه و پیشرفت نهاد و اکنون از شهرهای مهم صنعتی خوزستان به شمار می رود.
اماکن مذهبی - مسجد سلیمان:
بقعه هفت شهیدان - مسجد سلیمان: بقعه هفت شهیدان در میان گورستان آبادی هفت شهیدان واقع شده است. گنبد شلجمی کاشی کاری شده با ترنج‌های (یا الله) (یا محمد) و یا (علی) دارد که برگرداگرد گلویی گنبد اجرا شده‌اند. نقوش کاشیکاری و لعاب کاری آن‌ها ، از آثار دوران قاجاری است. این بقعه یک حیاط چهار گوش و ایوان‌ها واطاق‌هایی در اطراف دارد. در جبهه خارجی بنا ، بر سردر بقعه کتیبه‌ای با کاشی‌های سفید و سیاه نقش بسته است. این بقعه مدفن هفت تن از سادات گوشه یا سادات تلغر است که در این حدود زندگی می‌کردند و مقام سیادت داشته‌اند. بنای اصلی بقعه به دوران قاجاریه مربوط است.
آثار تاریخی - مسجد سلیمان:
برد نشانده – مسجد سلیمان: برد نشانده یکی از عبادتگاه‌های ایران باستان است که تشریفات مذهبی آن در فضای آزاد انجام می‌گرفت. ساختمان این بنا به پارس‌ها و هخامنشیان مربوط است ولی نقوش برجسته روی سنگهای آن به عهد اشکانیان تعلق دارد. (مجسمه هراکلیتوس یا هرقل) با ارتفاع بیش از 2 متر از زیر خاک این معبد بیرون آورده شده است. این محوطه شامل سه قسمت کاملاً متمایز است: کاخ ، تختگاه مقدس یا نیایشگاه (شرح کاخ) وسکونت گاهی در شمال. آثار کهنی از این بنای تاریخی بدست آمده است که در موزه‌های داخل و خارج نگهداری می‌شوند. مهمترین این آثار عبارتند از: ظروف سفالی ، سکه‌های قدیمی و مجسمه‌های باستانی.
قلعه بردی – مسجد سلیمان: این قلعه اوّلین اقامتگاه دائمی قوم پارس و زادگاه اصلی کوروش هخامنشی است و دربخش اندیکا مسجد سلیمان واقع شده است. قلعه بَرْدی ساختمان عظیمی است که گفته می‌شود در زمان عیلامی‌ها از سنگهای بزرگ و بدون ملاط ساخته شده است. این قلعه دارای آسیاب زمستانی است. هم اکنون دیواره‌های سالم این قلعه به جای مانده‌اند.
قلعه سیم بند(طاقا) – مسجد سلیمان: سیم بند برجک یک اطاقی است که بر روی تپه‌ای در بخش اندیکا در مسجد سلیمان واقع شده است. در همین محل بود که عیلامی‌ها تعدادی از آنزانی‌ها (قوم بختیاری) را اسیر و زندانی کرده بودند و از این حیث واجد ارزشهای تاریخی و جهانگردی است.
تپه کلگه زرین – مسجد سلیمان: تپه باستانی کلگه زری در جنوب شهر مسجد سلیمان ، در منطقه کُلگَه واقع شده است و به هزاره سوم قبل از میلاد مربوط است. آثار کتیبه کنده‌کاری شده از ظهور حضرت ابراهیم(ع) بر روی صخره‌ای در کلگه زرین بیانگر پذیرش دین حضرت ابراهیم از سوی مردم آن روزگار بوده است. طول این کتیبه 6 متر و عرض آن 4 متر است که بر روی صخره‌ای عظیم کنده شده است. در این محل آثاری از ادوار ساسانی و اشکانی نیز بدست آمده و در عصر هخامنشیان نیز دارای اهمیّت بوده است.
تنگ صئولک – مسجد سلیمان: تنگ صئولک در بخش مرکزی شهرستان مسجد سلیمان واقع شده است. دراین تنگ نقاشی‌هایی وجود دارد که الهه یا مغی را نشان می‌دهد که 15 نفر در دو صف در محضر آن مغ ایستاده‌اند. کلاه آن‌ها مخروطی و گیسوانشان انبوه است. در این تنگ نقاشی‌های دیگری نیز وجود دارد که ازجمله آن‌ها سواری مسلح است که تیر، کمان و نیزه دارد و با حیوانی خرس مانند می‌جنگد. این اثر به عهداشکانیان مربوط است.
صفه سر مسجد – مسجد سلیمان: برفراز تپه‌ای مشرف به محله سر مسجد بقایای کاخ یا معبدی از آثار قرن هفتم پیش از میلاد به جا مانده است. تخته سنگهای تراشیده نامنظم و ستون‌های مدور شکسته همراه با طاق‌ها و قوس‌های بام پوش در محل بنا پراکنده شده‌اند.
سد خلیل خان - مسجد سلیمان: سد قدیمی خلیل خان در بخش لالی شهرستان مسجد سلیمان و بر روی رودخانه بهاره ای که از تنگ امام زاده بابا احمد جاری می شود بسته شده و هنوز خرابه های آن باقی است.
سد کارون – مسجد سلیمان: احداث سد کارون(شهید عباسپور) در شمال شرقی مسجد سلیمان بر روی رود کارون احداث شده است. ارتفاع این سد 200 متر و طول تاج آن 380 متر است. دریاچه و پیرامون آن برای بهره برداری های جهانگردی و ورزش های آبی بسیار مناسب است.
جغرافیای طبیعی - مسجد سلیمان:
سفیدون – مسجد سلیمان: کوه سفیددون در دهستان اندیکا در مسجد سلیمان قرار گرفته 2776 متر ارتفاع دارد. رودخانه های تالوک ، پول کول و آب شیرون از دامنه های این کوه سرچشمه می گیرند. کوه سفیدون از شمال به کوه زنگاب و از جنوب شرقی به کوه موناز متصل است.
غار کهناب – مسجد سلیمان: این غار از تنگ انبار سفید لالی بخش لالی در مسجد سلیمان شروع و به منطقه چلوار ختم می شود. این منطقه بسیار دیدنی و سیاحتی است که برای تحقیقات باستان شناسان و جهانگردان بسیار جالب توجه است.
alireza ar
